Λογοτέχνες και Γάτες: Έντγκαρ Άλαν Πόε.

Ο Ε.Α. Πόε και τα φοβερά ζώα του.

Πίνακας με τον Πόε και μια γάτα στον ώμο του.

        Οι αναγνώστες του Έντγκαρ Άλαν Πόε (Βοστώνη 1809- Βαλτιμόρη 1849) γνωρίζουν κυρίως ως το πιο γνωστό ζώο που αναφέρεται στο έργο του, το θρυλικό «Κοράκι». Το εξαιρετικό αυτό ποίημα μπορεί κανείς να διαβάσει μαζί με το δοκίμιο του «Η φιλοσοφία της σύνθεσης» σε έκδοση της Άγρας και μετάφραση της Τζίνας Πολίτη που τελειώνει την εισαγωγή με τη διαπίστωση πως «το ίδιο το Κοράκι δραπετεύει από το χάος, την ταραχή και τις καταστροφικές δυνάμεις του φυσικού, έξω κόσμου και έρχεται να εγκατασταθεί μέσα στον ασάλευτο, καλαίσθητο χώρο της Ποίησης απ΄όπου δεν θα φύγει “Ποτέ ξανά”». Πολλά ζώα περνάνε μέσα από τις ιστορίες του Πόε, σχεδόν πάντοτε όμως είναι ήρωες  ιστοριών μυστηρίου και τρόμου, όπως ο ουρακοτάγκος στα «Εγκλήματα της οδού Μόργκ».   Όμως το κοράκι και ο γορίλας δεν είναι ωδικό πτηνό ή κατοικίδιο ζώο και οι φίλοι της Στήλης θέλουν να γνωρίζουν για τα έργα του συγγραφέα με ήρωες γάτους ή σκύλους.

        Ο Χ.Φ. Λάβκραφτ συμπεριέλαβε στο δοκίμιο του για τον «Υπερφυσικό τρόμο στη λογοτεχνία»  (Αίολος) τον Ε. Α. Πόε και αναλύοντας την λογοτεχνική του προσωπικότητα μας προετοιμάζει για να προσλάβουμε το έργο έχοντας υπόψη μας ότι ο συγγραφέας «αντιλήφθηκε την ουσιαστικά απρόσωπη στάση του πραγματικού καλλιτέχνη …..και έχοντας από τον χαρακτήρα του μια τάση προς την κατήφεια και το παράξενο, αποφάσισε να γίνει διερμηνέας εκείνων των ισχυρών συναισθημάτων που συνοδεύουν τον πόνο μάλλον παρά την απόλαυση, την παρακμή παρά την ανάπτυξη, τον τρόμο παρά τη γαλήνη». Έχοντας τα παραπάνω υπόψη μας, ας δούμε έναν ήρωα-γάτα στο ομώνυμο μακάβριο διήγημα του Πόε.  

        Στα διηγήματα του, ο Χ. Φ. Λάβκραφτ λέει πως «επινόησε το διήγημα στην τωρινή του μορφή», εμφανίζονται κυρίως γάτες και στην περίπτωση του γνωστού «Ο Μαύρος Γάτος» έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο συγγραφέας εξομολογείται πως «Προπαντώς αγαπούσα τα ζώα, κι οι γονείς μου μ’ άφηναν να έχω διάφορα ζώα στο σπίτι. Τον περισσότερο καιρό μου τον περνούσα μαζί τους, κι η μεγαλύτερη ευτυχία μου ήταν να τα ταϊζω και να τα χαϊδεύω. ……Για όσους έχουν αγαπήσει ένα πιστό και έξυπνο σκυλί, περιττεύει να κοπιάσω για να εξηγήσω το είδος και το μέγεθος της ευχαρίστησης που νοιώθει κανείς από ένα τέτοιο αίσθημα. Στην αγάπη μιανού ζώου, τη γεμάτη αλτρουϊσμό κι αυτοθυσία, υπάρχει κάτι που αγγίζει ολόισια την καρδιά εκείνου που είχε συχνά την ευκαιρία να δοκιμάσει τη σαθρή φιλία και τη χαλαρή πίστη του Ανθρώπου». Παρά την εξομολόγηση της αγάπης του για τους σκύλους ο ήρωας φροντίζει έναν κατάμαυρο γάτο, τον Πλούτωνα. Ο ήρωας υποφέρει από αλκοολισμό (πάθος και του συγγραφέα) και σε μια άσκημη νύχτα μεθυσιού ο γάτος τον δαγκώνει. Ο ήρωας τον εκδικείται βγάζοντας του το μάτι και «σαν τελειωτική και ανέκλητη κατάπτωση, φώλιασε μέσα μου το πνεύμα της ΔΙΑΣΤΡΟΦΗΣ» και τελικά τον σκοτώνει και το φάντασμά του τον στοιχειώνει. Ξορκίζει τις τύψεις του με την απόκτηση ενός αδέσποτου νέου γάτου  και η διαστροφή του επανέρχεται και «η ζοφερή μου διάθεση αναπτύχθηκε σε μίσος για όλα τα πράγματα και για ολόκληρη την ανθρωπότητα».. Ο ήρωας προβαίνει σε ακόμη ένα έγκλημα, τη συζυγοκτονία, το οποίο πιστεύει πως καλύπτει με μαεστρία. Όμως ο γάτος που ο δολοφόνος έκτισε μέσα στον τοίχο του κελαριού τον προδίδει στην Αστυνομία και επέρχεται η Νέμεσις.

    Για συλλογές διηγημάτων και ποιημάτων του Ε.Α. Πόε συνιστώ τη δίτομη έκδοση του Πλέθρου αλλά και τις πιο προσιτές συλλογές «Η μάσκα του Κόκκινου Θανάτου» και «Αλλόκοτες Ιστορίες» των εκδόσεων Γράμματα. 

         Δημοσιεύτηκε το Σάββατο 28 Ιουνίου 2014 στην εφημερίδα "Ελεύθερη Ώρα" και στη Στήλη "Η Φάρμα των Ζώων" του Κώστα Παρχαρίδη που τον ευχαριστώ και πάλι για την φιλοξενία. 

Γιάννης Μπαχάς

hellasbachas@gmail.com